3 maart 1997. Betreft: VENTURE CAPITAL Kenmerk: JH/GG970303. Beste George, Even voortbordurend op ons gesprek van vorige week ben ik me in de Venture Capital Markt gaan verdiepen. Mocht je een geschikte Commercial Manager vinden, dan lijkt het mij goed hem of haar te melden dat onderstaande gedachten verder bij mij spelen.

1. Uitzendbranche = groeimarkt
Het NRC van 1 maart jongstleden meldt: 'Uitzendkrachten hebben in Nederland vorig jaar samen bijna 304 miljoen uur gewerkt, twintig procent meer dan het jaar daarvoor. De forse groei in de uitzendbranche, die in 1994 begon, houdt dus aan. In het laatste kwartaal was de groei sterker dan ooit. Uitzendbureaus boeken recordomzetten: de branche behaalde vorig jaar naar schatting een omzet van 9,5 miljard gulden, aanzienlijk meer dan het voorlopige omzetcijfer van 7,9 miljard gulden dat het CBS over 1995 berekende.' Dit is voor mij het keiharde bewijs dat we niet te lang met de activiteit Cervantes Recruitment & Selection moeten wachten. Cervantes Education & Training kan in aansluiting hierop op de rails worden gezet.

2. Investeerders tuk op ons land
Een belangrijk gegeven vormt ook het artikel met bovenstaande titel uit de Telegraaf van 28 februari jongstleden gebaseerd op een rapport van Deloitte & Touche dat een economische groei in ons land verwacht van 3 procent, tegen 1,3 procent voor de rest van Europa. Dat betekent uiteraard dat Instituto Cervantes Benelux als Nederlandse bedrijfsactiviteit ook interessant moet zijn voor investeerders uit het buitenland. Ik denk daarbij met name aan participatiemaatschappijen in de dienstverlenende sector uit België, Luxemburg, Spanje en het Verenigd Koninkrijk.

3. Venture Capital Gids
Om mij een beeld van mogelijke Nederlandse participaties te vormen heb ik dezer dagen het NVP-Jaarboek 1996 van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen bestudeerd. Ik som hieronder de belangrijkste informatie hieruit op die voor de oparationalisering van het Business Plan van belang is.

Managementondersteuning
In de praktijk kan de behoefte aan (tijdelijke) managementondersteuning het meest bestaan bij bedrijven die in hun eerste levensfasen verkeren. Ondanks een goede voorbereiding, die zich toont door uitgewerkte plannen, alles van de markt weten en vaak technisch goed toegerust zijn, ontbreekt het starters vaak aan managementervaring. Ik heb managementervaring genoeg, maar ik laat het nu graag aan een jongere generatie over. Ik heb dus op dit gebied ook behoefte aan steun vanuit de NVP. Hierbij kan worden gedacht aan de interne organisatie, administratieve procedures en financieel-functionele ondersteuning. Inzake situaties waarin bedrijven willen expanderen bestaat er behoefte aan een sparringpartner die op strategisch niveau meedenkt of als klankbord kan fungeren. Als de kapitaalverschaffer ook voor de additionele financiële middelen zorg draagt, betekent dit een snelle en effectieve samenwerking tussen ondernemer en vermogensverschaffer. Een veel voorkomende wijze van ondersteuning is het versterken van de Raad van Commissarissen met een afgevaardigde op voordracht van de venture capital-maatschappij. Ik sta voor al deze mogelijkheden open. Deelname van een venture capitalist kan plaatsvinden tijdens de verschillende ontwikkelingsstadia van de onderneming. Als een onderneming nog moet starten, de fasen waarbij sprake is van 'seed-capital financiering' worden de hoogste risico's gelopen, wat tot uitdrukking komt in hogere rendementseisen. Gezien hetgeen ik onder punt 1 heb vermeld mag dat geen probleem opleveren.

De exit
Het tijdstip voor de venture capitalist om uit te treden is in theorie aangebroken zodra de te verwachten waardestijging onder het door hem geëiste rendement komt. Beschouwen we de wijze waarop de uittreding of 'exit' voor een venture capitalist plaatsvindt, dan is een aantal mogelijkheden te onderscheiden:
- verkoop aan derden (fusie en overname);
- onderhandse plaatsing (aan andere beleggers);
- verhandeling op de effectenmarkt (beursgang);
- terugkoop belang door mede-aandeelhouders c.q. inkoop door de onderneming (met aflossing lening).

Het aantrekken van venture capital
Alvorens men aan de onderhandelingen met een venture capital-maatschappij begint, verdient het aanbeveling:
a. een objectief en realistisch beeld te schetsen van het project waarvoor de financiering nodig is, in casu de hierboven genoemde Schipholprojecten om te beginnen;
b. een mogelijk evenwicht te zoeken tussen het belang van de ondernemer enerzijds en dat van de venture capital-maatschappij anderzijds;
c. een afweging te maken wat de meest wenselijke (rechts)vorm is bij een mogelijke samenwerking.
Wanneer men deelname van een venture capital-maatschappij overweegt, zal men er rekening mee moeten houden dat deze doorgaans voor een beperkte periode zal willen participeren. Normaliter zal de venture capitalist een deelname in een besloten vennootschap prefereren. De in het Business Plan geschetste constructie voldoet aan deze eis.

De voorbereidingsfase
Alvorens venture capital-maatschappijen te benaderen dient een ondernemer zich onder meer de volgende vragen te stellen:
- Waarvoor heb ik externe financiering nodig?
- Wat is de omvang en de gewenste vorm van de financieringsbehoefte?
- Wat is de prijs die ik ervoor over heb om het benodigde vermogen te verkrijgen?
- Verlang ik managementondersteuning en, zo ja, op welk gebied?
Deze vragen dienen nog te worden beantwoord.

Het ondernemingsplan
De selectie van een venture capitalist begint met de beoordeling van het ondernemingsplan, waarin het bedrijf zijn situatie en vooruitzichten ontvouwt. In mijn ondernemingsplan moet nog worden opgenomen:
- een schatting van de verkoopcijfers en het marktaandeel dat we denken te veroveren;
- de opzet en kosten van het produktieproces;
- prognoses van de groei, uitgewerkt in scenario's;
- het financiële plan, inclusief cash-flow prognoses.
In het ondernemingsplan moet van de plannen een financiële vertaling gegeven worden naar een cash flow-prognose waaruit blijkt welk bedrag aan extern vermogen benodigd is. Het ondernemingsplan voldoet al aan de volgende eisen:
- een korte beschrijving van de onderneming;
- een beschrijving van het bedrijf en de bedrijfstak waarin het actief wordt;
- de informatie over het produkt of dienstenpakket;
- een grondige analyse van de markt en de marktpositie van de onderneming, inclusief de verwachte ontwikkelingen;
- het operationele plan van de onderneming.

De oriëntatiefase
Nadat gebleken is dat beide partijen in beginsel bereid zijn tot verdere samenwerking, zal er van de zijde van de venture capitalist behoefte bestaan om zich diepgaand te oriënteren over de feitelijke gang van zaken bij de onderneming. Gedurende deze oriëntatiefase zal de venture capitalist kennis moeten nemen van essentiële bedrijfsgegevens. De onderneming dient tijdens deze fase volledige openheid van zaken te geven. Zij kan echter wel contractueel bedingen dat de verstrekte informatie als strikt vertrouwelijk wordt behandeld. Dat is uiteraard ook noodzakelijk in mijn geval.

De contractfase
Uiteindelijk zal na een positieve beoordeling op contractuele wijze vorm worden gegeven aan de participatie. Er is een groot scala aan mogelijkheden om een participatie vorm te geven. Dit kan onder andere door een deelneming in het aandelenkapitaal, maar ook door middel van een combinatie van aandelenkapitaal en een (converteerbare) achtergestelde lening. In het contract kunnen afspraken worden gemaakt over een mogelijke vorm van exit van de venture capital-maatschappij. De volgende mogelijkheden zijn hierbij te onderscheiden:

- de verkoop van de aandelen aan derden (m.n. strategische partijen middels fusie of overname);
- de verkoop van het belang aan mede-aandeelhouders, het management en/of personeel van de onderneming;
- introductie van de onderneming ter beurze;
- inkoop van aandelen door de onderneming of terugkoop aan de oorspronkelijke eigenaar.

Gedurende de deelname van de venture capital-maatschappij zal deze op de hoogte willen blijven van de vorderingen die de onderneming maakt en daarmee van de voortgang van de gedane investering. Deze betrokkenheid kan plaatsvinden in de vorm van:
- een periodieke rapportage door de onderneming. Het hebben van goede managementinformatiesystemen is hiervoor onontbeerlijk;
- het vereiste van een goedkeuring van met name te noemen ingrijpende besluiten betreffende de onderneming;
- de benoeming van een commissaris.
Voor de ondernemer is het van belang dat de venture capital-maatschappij garanties geeft voor een strikte geheimhouding.

De eerste stap
De NVP is voorstander om in eerste instantie een korte brief te sturen met de belangrijkste elementen van de aanvraag. Bij grotere aanvragen (vanaf hfl. 2,5 mio) verdient het aanbeveling zich bij de opzet en uitwerking van het ondernemingsplan, selectie en benadering van de venture capitalists bij te laten staan door gespecialiseerde intermediairs. Participatiemaatschappijen richten zich op expanderende bedrijven die (tijdelijk) een vergrote financieringsbehoefte hebben, een hoog risico meebrengen en tevens een duidelijk boven gemiddeld rendementsperspectief hebben. Ik denk dat mijn bedrijf aan dat profiel beantwoordt.

Financieringsfasen
Ten opzichte van startende ondernemingen richt de belangstelling van participatiemaatschappijen zich met name op startende bedrijven die bij aanvang of kort daarna al een substantiële omvang (kunnen) hebben. Dit is voor mijn bedrijf het geval. Sterker nog: een monopolypositie behoort zelfs tot de mogelijkheden. De financiering van dergelijke startprojecten bedraagt vaak vele miljoenen per onderneming. In 1995 werd door de bedrijfstak Hfl. 10 miljoen geïnvesteerd in seed capital en zo'n Hfl. 120 miljoen in startende ondernemingen.

Internationalisering
De gids vermeldt dat er in 1995 sprake was van een buitenlandse belangstelling voor Nederland. De opmerking onder punt 2 geeft aan dat dat alleen nog maar toeneemt. In een aantal gevallen wordt bewust gekozen voor een syndicaat van Nederlandse en buitenlandse partijen om een op de onderneming toegesneden aandeelhouderssamenstelling te bewerkstelligen. Dit heeft voor mijn bedrijf ook de grootste voorkeur. Maar we kunnen starten met Nederlandse participanten. Buitenlandse participaties kunnen door de verschillende landenmanagers worden aangetrokken ten behoeve van hun eigen werkgebied. Met name Angelsaksische partijen bleken in 1995 in staat om bij grotere financieringstransacties snel te beslissen en forse prijzen te betalen. Voorwaar een goed perspectief voor Instituto Cervantes England and Wales.

Ontwikkelingen in de vereniging
Volgens de brochure ziet de NVP het als haar taak bij te dragen aan een goede desinvesteringsinfrastructuur voor participatiemaatschappijen. In dit kader heeft de NVP meegewerkt aan een initiatief van de Vereniging VNO-NCW ter vergroting van de Nederlandse inbreng in de nieuwe EASDAQ, de op te starten Europese beurs voor snel groeiende ondernemingen volgens de Amerikaanse NASDAQ-opzet. Daarnaast onderhoudt de NVP contact met de Vereniging voor de Effectenhandel over het introductieklimaat voor jonge ondernemingen. De deelname vanuit de NVP in de Commissie Ondernemingsfinanciering van de Vereniging VNO-NCW heeft een belangrijke bijdrage aan deze discussie geleverd. In dit verband bevindt het Instituto Cervantes Benelux zich in goed gezelschap. Met de overheid is in 1995 besloten tot een algemene fiscale stimulans voor particulieren die risicodragend vermogen investeren in kleine startende bedrijven (de zogenaamde Tante Agaath-constructie). Deze regeling staat ook open voor participatiefondsen die in starters investeren. Begin 1995 publiceerde de NVP het boekje "Participeren in dynamiek en risico", gebaseerd op een studie die KPMG-bureau voor Economische Argumentatie in opdracht van de NVP uitvoerde ter gelegenheid van het tweede NVP-lustrum in 1994. De presentatie vond plaats tijdens een 'Venture Capital-Diner', waaraan onder andere deel werd genomen door de voorzitter van het VNO. Instituto Cervantes Benelux nam op 13 november 1996 deel aan het Congres De Nieuwe Economie op de Baak en had een zetel naast de voorzitter van het VNO-NCW.

Voor buitenlandse contacten is een verkorte uitgave van het Jaarboek als Engelstalige brochure beschikbaar. Het secretariaat van de NVP is gevestigd bij de Vereniging VNO-NCW. De NVP is ook als representatieve bedrijfstakvereniging aangesloten bij de Vereniging VNO-NCW. Het secretariaat is Postbus 93002, 2509 AA 's-Gravenhage. Ik voel mij zeer aangesproken tot de NVP-Gedragscode dat onder punt 9 stelt: De leden zullen geen kapitaal uit niet bonafide bronnen in hun fondsen opnemen. De brochure geeft verder nog enige informatie over management buy/out en bedrijfsovername. Dit zal in de toekomst zeker moeten gaan plaatsvinden. Ik heb op zijn minst al twee bedrijven op het oog, in Rotterdam en Nijmegen. De Holding B.V. als financieringsinstrument voor bedrijfsovername kan door de fiscale mogelijkheden bijzonder aantrekkelijk zijn. Ik neem aan dat de Holding Limited nog aantrekkelijker kan zijn in aanmerking nemend dat de European Venture Capital Association (EVCA) in 1994 al een omzet te zien gaf van 5,4 miljard ECU. Hierbij is in toenemende mate sprake van investering in dienstverlening en opleiding. Ik heb behoefte aan investeringen zoals gemeld op pagina 63 van de gids onder 1. Investeringen in jonge, niet op de beursgenoteerde bedrijven. Dit zijn investeringen in jonge ondernemingen (inclusief seed-capital, start up-capital en doorstartinvesteringen). Gezien de groeifase van deze investeringen moeten deze worden gewaardeerd tegen de kostprijs (in plaats van de marktwaarde), tenzij deze basis niet verdedigbaar is. Uit het ledenregister van de NVP heb ik onderstaande Venture Capital Maatschappijen geselecteerd als goede participanten in mijn organisatie: Euroventures Benelux Team B.V, Greenfield Capital Partners B.V., B.V. Haarlemse Participatiemaatschappij (HPM), Halder Holdings B.V., Holland Venture Holdings C.V., Nederlandse Participatie Maatschappij N.V. (NPM), NesBIC Groep B.V. en NesBIC Ventures B.V., PARCOM Groep, Residentie Participaties, Staal Participaties, PPM Stimulans, UPM Groep en Venture Fund Rotterdam B.V. Kopieën van hun produktinformatie tref je bijgaand aan. Met vriendelijke groet, INSTITUTO CERVANTES JOHN VAN DER HEYDEN

12 MAART 1997 CERVANTES GESTIÓN EMPRESARIAL TER ATTENTIE VAN DE HEER GEORGE GÖRTEMÖLLER

ALLE RECHTEN VOORBEHOUDEN