Instituto Cervantes Benelux De Wellenkamp 15-30 6545 NM Nijmegen H.M. Koningin Beatrix der Nederlanden Noordeinde 69 2514 GD 's-Gravenhage Datum: 21 mei 1996 Betreft: Karlspreis Kenmerk: ICB/HMKB960521
MAJESTEIT,
Van Uw Particulier Secretaresse, Mevrouw A.M. Leendertse-Venekamp, ontving ik de bevestiging van de ontvangst van mijn brief van 11 mei jongstleden.
Ik heb vastgesteld dat de laudatio tijdens de uitreiking van de Karlspreis niet is uitgesproken door Su Real Majestad don Juan Carlos, zoals oorspronkelijk via persinformatie was voorzien, doch door de Duitse Bondspresident Prof. Dr. Roman Herzog. Ik wil gaarne vooropstellen dat ik zeer onder de indruk ben geraakt van de gebeurtenissen in Middelburg en Aken. Van de inhoudelijke boodschappen tijdens beide bijeenkomsten heb ik via de media nadrukkelijk kennis genomen. Ik heb eveneens vastgesteld dat zowel de bijeenkomst in Middelburg als in Aken de geest vertegenwoordigt die ik in mijn brief van 3 mei 1995 aan U heb getracht in korte bewoordingen uiteen te zetten. Ik hoop dat U mij wilt veroorloven U hiermede in een enigszins uitgebreidere vorm dan voorheen mijn persoonlijke reactie op de bijeenkomsten in Middelburg en Aken te doen toekomen. Beide steden vertegenwoordigen voor mij een belangrijk historisch belang. Zowel mijn geboorte- en huidige woonplaats Nijmegen als de plaats Aken, waar U de Karlspreis in ontvangst heeft mogen nemen, staan bekend als de Keizerstad van Karel de Grote. In het kader van mijn dissertatie-onderzoek bezocht ik vorig jaar de plaats Heiden (voorheen: Heyden) in de Westfaalse streek Lippe in het Westmünsterland. Tijdens dit bezoek is mij komen vast te staan dat de edele heren van Heyden in de dertiende eeuw de pluralis majestatis hanteerden. In de tijd van de grote Keizer Karel de Grote spraken de Heren van Heyden recht vanachter de Stenen Tafel, die zich thans nog bij de boerderij 'Tho Söllynck' bevindt. In Europees Perspectief zouden Wij kunnen vaststellen dat reeds hier de eerste beginselen van de Europese Rechtsstaat gestalte hebben gekregen. Middelburg is volgens het proefschrift van Dr. M.F. van Lennep van 1884 gedurende de periode 1572-1575 de zetel geweest van Gaspar van der Heyden (Heydanus), de grondlegger van de Nederlandse staatsgodsdienst. Na die periode trok de door Van der Heyden en de Prins van Oranje verworven Middelburgse godsdienstvrijheid volgens Van Lennep meerdere vrijgevochten gezindten naar deze stad. Het is deze vrijheid Majesteit, waarover Dr. Roman Herzog in zijn laudatio heeft gesproken. Bondspresident Herzog heeft sterk benadrukt dat de Nederlanders in Europa in hoge mate hebben bijgedragen aan de basisideeën van humanisme en recht. Samen met de Verlichting en de mensenrechten moeten die de kern gaan vormen van de westerse beschaving, aldus Professor Herzog. Hij heeft U - en daarmee het Nederlandse volk - geëerd omdat de bijdrage van Nederland aan de Europese eenwording voorop staat. Op het grondgebied van de Europese Gemeenschap, nu de Europese Unie, is naar zijn zeggen, de visie van een duurzame vrede verwezenlijkt en is het een taak voor ons en de na ons komende generaties om niet alleen te behouden wat we hebben bereikt, maar dat eiland van stabiliteit uit te breiden en naar binnen toe te consolideren.
Ik sluit mij gaarne bij deze woorden aan. Ik sluit mij ook gaarne aan bij de woorden die U heeft uitgesproken. In Uw presentatie - waarin ik een harmonieus samengaan van het vorstelijk Oranje en het paars van de heide heb waargenomen - heeft U benadrukt dat verbeeldingskracht, moed en doorzettingsvermogen, vrede en veiligheid geen vanzelfsprekende verworvenheden zijn. De tweevoudige kracht die aan het na-oorlogse Europa ten grondslag heeft gelegen en tevens haar succes verklaart zijn - naar Uw zeggen - realisme en idealisme. Niemand beter dan de Spaanse schrijver don Miguel de Cervantes heeft de dualiteit van deze begrippen in zijn don Quijote tot uitdrukking gebracht. Cervantes was een geestverwant van de door de Heer Herzog aangehaalde Erasmus van ROTTERDAM. In Uw toespraak heeft U een plaats gegeven aan de instellingen die voor continuïteit zorgen bij de politieke en institutionele vormgeving van Europa: de Ministerraad, de Commissie, het Europees Parlement, het Hof en de Rekenkamer. U heeft benadrukt dat zij berusten op de regels van de rechtsstaat, waaraan allen gebonden zijn. Hoezeer en hoe pijnlijk Majesteit hebben wij in de afgelopen periode moeten ervaren dat de beginselen van de rechtsstaat in ons land met voeten waren getreden en het vertrouwen hierin was weggevallen. Sinds Uw bevrijdingstoespraak op 5 mei 1995 voor de Leden van de Staten Generaal is er op dit moment echter veel in dit opzicht verbeterd. Vaderlandsgetrouwen hebben zich voor de goede zaak ingezet. Ook de jonge Spaanse democratie heeft de afgelopen jaren moeten worstelen met de nieuwe verworvenheden en plichten die de rechtsstaat haar oplegt. Ook de nieuwe Spaanse regering onder de bezielende leiding van de Heer Aznar heeft de beginselen van de rechtsstaat als richtinggevend primaat van zijn regeringsbeleid aangeduid. Dit geeft hoop voor de toekomst. Er liggen verdere zware taken voor ons om de Europese Unie te versterken. Er zijn niet alleen ingrijpende beslissingen nodig in oost en west, maar ook in noord en zuid. De Stichting Cervantes Benelux zal hierin haar weg moeten zoeken en vast moeten stellen op welke wijze in goede harmonie met het Spaanse Instituto Cervantes naar de toegevoegde waarde kan worden gezocht. Ik kan dat niet alleen. Hiervoor is vertrouwen nodig vanuit brede lagen van onze samenleving, zowel in Nederland, België en Luxemburg als in Spanje. Het deed mij derhalve veel deugd onder het gehoor te Aken Zijne Majesteit Koning Albert II van België en Zijne Koninklijke Hoogheid Groothertog Jan van Luxemburg te hebben waargenomen alsmede onze Minister van Buitenlandse Zaken en de ambassadeur van Spanje. Zo doet het mij ook deugd te hebben vastgesteld dat de Heer van Mierlo eveneens in Middelburg aanwezig was, alsmede de nieuwe Spaanse Minister van Cultuur en Onderwijs, Mevrouw ESPERANZA AGUIRRE. Gaspar van der Heyden heeft in zijn drang naar vrijheid tegelijkertijd een kloof tussen Nederland en Spanje gecreëerd. Ik ervaar het als een persoonlijke uitdaging deze historische kloof te overbruggen. Het jaar 1998 - 350 jaar na de Vrede van Münster - zal daarin een kroonjaar zijn. Ik vertrouw erop dat de Prins van Oranje hierin ook een belangrijke functie zal vervullen. Evenals Aken is ook Nijmegen een historische Keizer Karelstad. Vele Nijmegenaren hopen vurig dat in het jaar 2000 hier de oude Valkhofburcht zal herrijzen. Als oorspronkelijk Nijmegenaar hoop ik dat het Nederlandse en Spaanse Koninklijk Huis in het jaar 2000 in de Valkhofburcht aanwezig kunnen zijn. Op 25 december van het jaar 800 werd Karel in Rome tot Keizer gekroond. Hoe mooi zou het zijn dit 1200 jaar later op passende wijze op een passende plaats - de oude palts te Nijmegen - te gedenken. Nederland staat in het jaar 2000 in de schijnwerpers van de Europese Unie. Ik hoop dat de Stichting Cervantes Benelux conform de in 1992 uitgezette koers hieraan een substantiële bijdrage zal kunnen leveren en daarbij moge rekenen op Uw Koninklijke steun. Evenals voor Jean Monnet is ook voor mij alles slechts een middel. Zelfs de hindernis. De Stichting Cervantes Benelux - en wellicht in een later stadium Stichting Cervantes Hispano Benelux - is echter een belangrijk middel om de zwaarste hindernis te overwinnen en de verschillen te overbruggen uit de wil om vrede te stichten, welvaart te scheppen en de vrijheid te verdedigen als bijdrage aan een Nieuw Europees Ordeningsconcept van vrede en sociale zekerheid. Nogmaals mijn hartelijke gelukwensen met de toekenning van de Karel de Grote Prijs. Met gevoelens van de meeste hoogachting, J.L. VAN DER HEYDEN
Stichting Cervantes Benelux
Instituto
Cervantes Benelux